İnsanların dünya ve ahiret mutluluğuna ulaşmasını amaç edinen yüce dinimiz islam, bu amacın gerçekleşmesi için imandan sonra çalışmayı emretmiştir. Kuran’ı Kerim, temel ibadetlerin yanında çalışmayı da ibadet kapsamında ele alarak yararlı işler yapmanın önemini vurgulamıştır. Böylece, insanın yüce Allah’a kulluğu tek bir şekil, belirli şekil ve mekanla sınırlandırılmamış, ibadetin, yaratıcı ile insan arasında hiç kesilmeyen bir bağ ve hayatın her anını kuşatan davranışlar bütünü olduğu vurgulanmıştır. Bu çerçevede “kişinin mümin kardeşinin yüzüne tebessümle bakması” bile salih amel olarak nitelendirilmiştir.
İmanın, insanın davranışlarına yansıyan biçimi olan salih amel, ibadet kapsamında ele alınmış ve yüce yaratıcının hoşnutluğunu kazanmak için yapılan, fert ve topluma yararlı her iş olarak tanımlanmıştır. Salih amel işleyenlerle ilgili olarak Kuran’ı Kerim’de “Muhakkak ki iman edip salih amel işleyenler yaratılanların en hayırlılarıdırlar.”( Beyyine 7) buyurulmaktadır. Diğer taraftan başka bir ayette ise “Erkek veya kadın, kim mümin olarak faydalı işler yaparsa, elbette ona hoş bir hayat yaşatacağız ve karşılığını, yapmakta olduklarının en güzeli ile vereceğiz.”(Nahl 97) denilerek faydalı işler yapanlar övülmüştür. “İman edip salih amel işleyenleri iyilerin arasına koyarız” (Ankebut 9) ayetiyle de onların iyilik ehli oldukları bildirilmiştir. İman ve dolayısıyla islamın şartlarının bir özeti niteliğindeki Bakara suresinin 177. ayeti ise, salih amellerin çerçevesini şöyle çizmektedir: “Yüzlerinizi doğuya ve batıya çevirmeniz iyilik değildir. Gerçekte iyilik; Allah’a, ahiret gününe, meleklere, kitaba ve peygamberlere iman eden; mala olan sevgisine rağmen, onu yakınlara, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışa, isteyip-dilenene ve kölelere (özgürlükleri için) veren, namazı dosdoğru kılan, zekatı veren ve söz verdiğinde sözünde duranlar ile, zorda, hastalıkta ve savaşın kızıştığı zamanlarda sabredenlerin tutum ve davranışlarıdır. İşte bunlar doğru olanlardır ve müttaki olanlar da bunlardır.”
İnsana gerçek değerini kazandıran ilim, fikir ve kültüre hizmet etmek de hayatı anlamlandıran en kıymetli ibadetlerdendir. İslam, ilme çok önem vermiş, “alimleri peygamberlerin varisleri” olarak tanımlamıştır. Peygamberimizin hayatı salih amelin en güzel örnekleriyle doludur. Sevgili peygamberimiz insan yetiştirmeyi, ilme ve insanlığa hizmet etmeyi sevabı hiç kesilmeyen salih ameller olarak nitelendirmiştir. Bu manadaki bir hadisi şerifleri şöyledir: “İnsan ölünce ardından amel defteri kapanır. Ancak üç şey müstesnadır ki, onlar sebebiyle kişiye iyilik yazılmaya devam eder. Bunlar: sadaka-i cariye; istifade edilen ilim ve kişinin ardından duacı olacak salih evlattır.”(Müslim, Vasiyet 14)
Salih amel imanı sulayıp besleyen bir su gibidir. Onsuz imanın karşılaşacağı küfür, zulüm ve hayatın diğer zorluklarına dayanması mümkün değildir. Bu yüzden iyi bir müslümanın, imanını salih amellerle ibadet anlayışı içinde bütünleştirmesi gerekir.
Zamanın insanın zararına işlediğini bu yüzden insanın iman ve salih amel olarak birşeyler yapması gerektiğini belirten Asr suresi ile konuyu noktalıyalım: “Asr’a yemin olsun ki, hiç şüphesiz insanlık hüsrandadır. Ancak iman edip salih amel işleyenlerle, birbirine hakkı ve sabrı tavsiye edenler müstesna.”